WAWEL-PERŁA MAŁOPOLSKI

Podróżując po Małopolsce warto zwiedzić Wawel. Jest on historyczną dzielnicą Krakowa. Ma charakter zrębu tektonicznego.  Powstał w miocenie i zbudowany jest ze wapieni wieku oksfordzkiego liczących sobie między  161 a 155 mln lat.  Na wzgórzu znajdują się dwa zabytkowe zespoły budowlane:

- Zamek Królewski na Wawelu:

- Bazylika archikatedralna św Wacława i św Stanisława

W 1978r Wawel wraz Starym Miastem, Kazimierzem i Stradomiem został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W  1994r wraz ze Starym Miastem, Kazimierzem, Stradomiem,  Podgórzem, Nowym Światem,  Piaskiem został uznany za pomnik historii.

Po pożarze, który miał miejsce w 1595 roku, w którym spłonęła północno-wschodnia część zamku, król Zygmunt III Waza podjął decyzję o odbudowie. Kierował nią architekt Jan Trevano. Z przebudowy tej zachowały się schody Senatorskie i kominek w Sali pod „ptakami”.

 W 1609r król Zygmunt III na  przeniósł się do Warszawy. Nastał wtedy dla Wawelu  trudny okres. Opiekę nad zabudowaniami pełnili wielkorządcy, jednak mimo to, zarówno zamek, jak i inne budynki, ulegały postępującemu zniszczeniu. Do takiego stanu rzeczy przyczynili się również Szwedzi, stacjonujący na Wawelu w latach 1655-1657  Wzgórze było okupowane także przez wojska pruskie w 1794r, Wtedy właśnie zostały zrabowane i  nigdy nieodzyskane poza Szczerbcem insygnia koronne. Ze względu na toczące się w XVIIw. wojny, Wawel, jako ważny punkt obronny, został wzbogacony  o nowoczesne mury obronne.

Przeniesienie siedziby króla  nie miało wpływu na role i znaczenie katedry wawelskiej, która nadal była miejscem koronacji i królewskich pochówków. W tym czasie nastąpiło w katedrze wiele zmian – podwyższony został ambit, powstała istniejąca do dziś konfesja św. Stanisława (marmurowy ołtarz i srebrną trumnę) oraz ołtarz główny.

W 1905r  cesarz Franciszek Józef zgodził się na opuszczenie przez wojska austriackie Wawelu. Rozpoczęto prace konserwatorskie, pod nadzorem Zygmunta Hendela. Potem pracami dowodził Adolf Szyszko-Bohusz, który odnalazł  Rotundę Najświetszej Marii Panny oraz inne relikty wczesnych budowli. Renowacja wzgórza finansowana była m.in. ze składek społecznych. Ofiarodawcy byli upamiętniani poprzez wmurowanie cegiełki z ich nazwiskiem w mur przy północnym wjeździe na zamek, przy którym wzniesiono także Bramę Herbową i ustawiono konny pomnik Tadeusza Kościuszki.

W latach 1904-1907 Stanisław Wyspiański oraz architekt Władysław Ekielski opracowali plan zabudowy wzgórza, noszący nazwę Akropolis. Ta nigdy niezrealizowana idea mówiła o tym, iż na Wawelu ma znajdować się m.in. polskiego sejmu i senatu, Muzeum Narodowego, Akademii Umiejętności i Kurii Biskupiej. Całość miała wzorować się na starożytnej architekturze – autorzy założyli wybudowanie min. teatru greckiego czy posągu Nike.

W tym okresie katedra została wzbogacona o dwa nowe nagrobki: królowej Jadwigi w 1902r oraz o symboliczny Władysława Warneńczyka w 1906r. Oba są autorstwa Antoniego Madejskiego. Kaplica królowej Zofii została ozdobiona w latach 1902-1904r przez Włodzimierza Tetmajera dekoracją malarską, przedstawiającą polskich świętych i bohaterów narodowych. Natomiast w skarbcu katedralnym malowidła w latach 1900-1902 zostały wykonane przez Józefa Mehoffera. On też jest autorem witraży w oknach  transeptu katedry (ukazują one Chrystusa Bolesnego, Maryję i geniusze cierpienia), malowideł i witrażu w kaplicy Szafrańców oraz witraży w kaplicy świętokrzyskiej.

W dwudziestoleciu międzywojennym, tuż po odzyskaniu niepodległości, polskie władze centralne, uznały wawelski zamek, za gmach reprezentacyjny Rzeczypospolitej do użytku Naczelnika Państwa, a następnie dla Prezydenta RP.

Natomiast uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r., krakowski zespół urbanistyczny na Wawelu, stał się jedną z oficjalnych Rezydencji Prezydenta Polski (do dzisiaj, zachował się apartament Prezydenta RP Ignacego Mościckiego). Do dziś nie istnieje taki akt prawny, wydany przez władze niepodległej Rzeczypospolitej (nie licząc decyzji stalinowskiej KRN, ustanawiającej na Wawelu muzeum), który znosiłby ten zapis.

W 1921r. na bastionie króla Władysława IV stanął pomnik T. Kościuszki.

W 1927r. sprowadzono na Wawel prochy Juliusza Słowackiego i jego matki Salomei Becu. Zaś w 1935r. pochowano tu również Józefa Piłsudzkiego.

W czasie II wojny światowej Wawel był siedzibą generalnego gubernatora Hansa Franka. Ukradziono wówczas wiele cennych zabytków, które do dziś nie wróciły do Polski..

W 1992r. sprowadzono na Wawel urnę z ziemią z Monte Cassino.

W 1993r. sprowadzono na Wawel zwłoki gen. Władysława Sikorskiego.

W 2001 r., na Wawelu znalazła się grudka ziemi z mogiły zbiorowej, w której pochowany był Cyprian Kamil Norwid, znalazła miejsce w Krypcie Wieszczów Narodowych.

W lutym 2010r  w Krypcie Wieszczów Narodowych ustawiono tablicę ku pamięci Fryderyka Chopina, natomiast w kwietniu w przedsionku krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów pochowano prezydenta Lecha Kaczyńskiego wraz z małżonką Marią Kaczyńską.

Turystom udostępnione są: na zamku

-reprezentacyjne komnaty królewskie

-  prywatne apartamenty królewskie

- skarbiec koronny

-  zbrojownia

- wystawę Sztukę Wschodu

Natomiast w katedrze możemy zwiedzać:

- groby królewskie

- krypta wieszczów narodowych

-  Dzwon Zygmunt

-  Muzeum Katedralne

- Wawel Zaginiony

- Smocza Jama

-  Trasa Ogrody Królewskie

Źródło: wikipedia