Karpaty

Karpaty

To jeden z najdłuższych w Europie górotworów powstałych w orogenezie alpejskiej, którego nazwa wywodzi się się od plemiona Karpian, Karpów, Karpodaków mieszkających na obszarze Karpat Wschodnich do Xw. Podobnie jak Sudety, pierwszy raz nazwę Karpaty podał na swojej mapie  stworzonej w II w, grecki geograf Klaudiusz Ptolemeusz. Mający 1300 km długości górotwór, przebiega przez terytoria sześciu państw: Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy i Rumunii. Łuk Karpat rozciąga się od Bramy Morawskiej oraz Doliny Dunaju na zachodzie aż po przełom Dunaju( Żelazną Bramę) na południu. Całe Karpaty dzielą się na Zachodnie, Wschodnie oraz Południowe. Na terytorium Polski znajduje się ok. 1/7 całkowitej powierzchni gór, najwyższym szczytem jest Gerlach( 2655 m). Polskie Karpaty dzielą się na:

Zewnętrzne Karpaty Zachodnie

- Beskidy Zachodnie

- Beskid Śląski( Skrzyczne 1257 m)

- Beskid Mały( Czupel 933 m)

- Beskid Żywiecki( Babia Góra 1725 m)

- Beskid Makowski( Jałowiec 1111 m)

- Górce( Turbacz 1310 m)

- Beskid Wyspowy( Mogielnica 1170 m)

- Beskid Sądecki( Radziejowa 1262 m)

- Beskid Niski( Lackowa 997 m) jest nazywany też Beskidem Środkowym

Zewnętrzne Karpaty Wschodnie

- Beskidy Wschodnie

- Góry Sanocko-Turczańskie( Jaworniki 908 m)

- Bieszczady ( Tarnica 1346m)

Centralne Karpaty Zachodnie

- Tatry( Rysy 2499 m)

- Pieniny( Wysoka 1050 m)

Karpaty to młode góry zbudowane z kilku rodzaju skał. W Centralnych Karpatach Zachodnich pospolicie występują skały osadowe( wapienie, margle, łupki, piaskowce). Górotwór w dwóch pozostałych regionach Karpat zbudowany jest z tzw. fliszu karpackiego, którzy tworzą ułożone naprzemianległe piaskowce,mułowce i łupki ilaste. Wbrew pozorom polskie Karpaty nie są wysokimi górami. Jedynie ich najwyższy fragment- Tatry mają one wysokogórską rzeźbę. Zwana jest ona alpejską ze względu na podobieństwo górotworu alpejskiego.

Do największych cieków na terenie polskich Karpat można zaliczyć Sołę, Skawę, Dunajec, Wisłok, San, które są dopływami Wisły. Jeziora tu występujące mają genezę lodowcową. Zbudowano także kilka sztucznych zbiorników min. Goczałkowic  Czorsztyński. Opisywany obszar jest również zasobny w wody mineralne, których lecznicze właściwości można poznać min. w Rabce Zdroju oraz Iwoniczu Zdroju.

Klimat Karpat ma wpływ na występującą tu roślinność. Można zaobserwować tzw. piętrowość roślinną. W piętrze podgórza lasy zastąpiono łąkami i pastwiskami. W reglu dolnym dominuje las bukowo-jodłowy ze świerkiem. Rosnący nad nim regiel górny to bór świerkowy. Jego zasięg wyznacza także górną granicę lasu. Dalej można odnaleźć jedynie okazy kosodrzewiny, która wraz ze wzrostem wysokości zastępowana jest przez hale z roślinnością łąkową, a następnie porosty porastające nagie skały.

źródło: "Polska Góry, Górki i Pagórki", Elżbieta Wołoszyńska, Marek Wołoszyński